We doen het allemaal wel eens: een spannend, leuk, interessant of juicy verhaal vertellen over een ander. Jouw leerlingen dus ook. Het is ook wel verleidelijk natuurlijk… het laatste juicy nieuws van de klas of school lezen en doorsturen. Maar is het ook onschuldig?
Zo begint het vaak wel, maar verhalen (door)vertellen over een ander kan snel omslaan van onschuldig geklets naar schadelijk gedrag, zoals roddelen, buitensluiten of pesten. En dit kan een grote impact hebben op degene waar de roddel overgaat, maar ook op de sociale veiligheid in de klas.
De slogan ‘Denk FF na!’ moedigt aan om even stil te staan. In de snelheid waarmee verhalen verspreiden en vaak groter worden kan een korte pauze een groot verschil maken in jouw reactie. Dus denk FF na voordat je iets gelooft en verder verspreidt. Want welke impact heeft dit op de ander? Hoe wil je zelf met anderen omgaan? En wat hebben we hier als groep eigenlijk over afgesproken?
De betekenis van roddelen in woordenboek Van Dale wordt beschreven als: ‘opzettelijk slechte dingen over iemand vertellen; kwaadspreken, lasteren.’ In wetenschappelijke zin wordt roddelen gedefinieerd als ‘het praten over iemand in afwezigheid van die persoon’, wat dus niet altijd negatief hoeft te zijn. Dit laat precies de ingewikkeldheid van roddelen zien. Is roddelen altijd slecht? Kun je ook positief roddelen? Kunnen we zonder roddelen? Waar liggen de grenzen?
Het begin van het schooljaar staat in het teken van groepsvorming en het stellen van positieve normen: hoe willen we nou met elkaar omgaan? Positieve groepsnormen dragen enorm bij aan de sociale veiligheid in de klas. Welke invloed heeft (anoniem) roddelen eigenlijk op het groepsklimaat? Dit hoeft niet meteen negatief te zijn. Roddelen kan bijvoorbeeld een manier voor leerlingen zijn om zich met elkaar te verbinden en gemeenschappelijke normen en waarden te versterken.
Tegelijkertijd schuilt hierin ook een gevaar. Het gaat namelijk al snel ten koste van een ander. Naast de impact die dit heeft op het individu, zorgt het ook voor onveiligheid in de hele groep. Er ontstaat een sfeer waarin leerlingen op hun hoede zijn: “Gaat de volgende roddel over mij?” Daardoor voelen leerlingen zich minder vrij om zichzelf te zijn, passen zich soms aan passen en doen misschien ook sneller mee met roddels en pesterijen om erbij te horen. Uiteindelijk heeft dit impact en gaat het ten koste van de focus op leren.
We kennen allemaal de voorbeelden van de juice-kanalen, Gossip Girl-accounts of bangalijsten. Ook op kleinere schaal komt online roddelen voor: even een berichtje doorsturen, een beschamende foto delen of in een groepsapp praten over iemand die er niet in zit, is natuurlijk zo gebeurd – en vaak zien we er de ernst niet eens zo van in. En dat terwijl online roddelen direct impact kan hebben op de veiligheid op school.
Tijdens deze campagne besteden we daarom extra aandacht aan het bevorderen van respectvol gedrag online. Want wat in de fysieke omgang niet oké is, is ook niet oké op sociale media. Toch ligt online de drempel lager om grenzen te overschrijden.
Hoe dan ook: buiten het klaslokaal gaat het groepsproces verder. En wat online gebeurt komt even goed je klas weer in de volgende dag. Dit vraagt iets van jou als leraar. Maak je met de klas bijvoorbeeld ook afspraken over de online omgang met elkaar? En vraag je je leerlingen regelmatig hoe het gaat online?
We willen het allemaal: dat er een positieve sfeer heerst in de klas, dat leerlingen prettig met elkaar omgaan en dat geen enkele leerling te maken krijgt met pesten. Als leraar speel je daarin een belangrijke rol. Samen met je leerlingen werk je aan een veilige en respectvolle omgeving voor iedereen.
In een veilige omgeving is er een open cultuur, waarin ook onveiligheid bespreekbaar is. Dus laten we het beestje bij de naam noemen: Roddelen. Buitensluiten. Pesten. Denk FF na! Maak bewuste keuzes in je eigen handelen. Doe je mee? Of zeg je ‘nee’ tegen een roddel en stop je de verspreiding ervan?
Laten we met elkaar leerlingen bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid in het creëren van een prettige sfeer voor de klas en in de keuze(s) die ze hebben. De Week Tegen Pesten biedt gratis lesmateriaal, inspiratie en activiteiten om jou als leraar hiermee op weg te helpen passend bij ‘Denk FF na’. Start het nieuwe schooljaar goed en doe mee aan de Week Tegen Pesten.
Speciaal voor het primair onderwijs ontwikkelden Stichting School & Veiligheid, in samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut, de wetenschap en het onderwijs, een publicatie met vijf tips om als leraar een belangrijke bijdrage te leveren aan het voorkomen van pesten in jouw klas. Nieuwsgierig wat jij kunt doen?
Ga naar de publicatieOp dit moment is er een publicatie voor het voortgezet onderwijs in ontwikkeling. Wij verwachten deze in september uit te brengen.
